Interview met Gena Kagermanov
“Ik vind het interessant om iets te fotograferen dat mensen samenbrengt. Dat vertelt heel veel over een land.”
Gena Kagermanov is voor Linx+ een vertrouwd gezicht. We mochten hem al verwelkomen als panellid op onze laatste Dag van de Sociale Fotografie in november 2023. Vandaag praten we bij over zijn grote passie en expertise, zijnde het post-sovjet politieke landschap, en vertelde hij wat hij binnenkort dichter bij huis wil onderzoeken.
Op je website staat er: “His work questions identity building and narrative strategies in transitional societies.” Hoe probeer je dit in beeld te brengen en heb je het gevoel dat je daarin slaagt?
Gena: “Veel ex-Sovjetlanden maakten een enorme transformatie door na de val van de Sovjet-Unie. Na decennia – of eeuwen, voor landen die eerder deel uitmaakten van het Russische rijk – van russificatie en onderdrukking van de lokale culturen en gebruiken, begon men in landen als Oekraïne, de Baltische staten, de Kaukasus enzovoort op zoek te gaan naar een eigen identiteit. In sommige landen verliep dat proces probleemloos, maar in Oekraïne bijvoorbeeld niet.
Door de complexe geschiedenis van het land werden de verschillen – al dan niet met Russische inmenging – uitvergroot. Zeker wat het oosten van het land betreft. De Donbas-regio is rijk aan steenkool. Het gebied werd hierdoor al in de 19de eeuw geïndustrialiseerd en grondig gerussificeerd. Op het moment dat Oekraïne dus een eigen koers wilde varen, gebruikte Rusland de grote Russische minderheid als een troef om het land binnen te vallen en verschillende delen van het land te bezetten. De invasie van twee jaar geleden is daar het bewijs van.
Wat mij als fotograaf interesseerde op het moment dat ik werkte in de Donbas, was hoe een regio zich in twee verschillende richtingen ontwikkelde door de frontlijn tussen Oekraïne en de zogenaamde ‘Volksrepublieken van Donetsk en Luhansk’, die met Russische steun waren ontstaan. Daar zag je bijvoorbeeld een sterke militarisering van de samenleving en een nostalgie naar het Sovjetverleden. Een proces parallel met dat van Rusland. In Oekraïne werd de nadruk meer gelegd op taal en cultuur. Veel mensen gingen zich identificeren met de Oekraïense cultuur, waar nieuw leven werd ingeblazen. Ook de status van de Oekraïense taal werd opgekrikt. Sommige elementen zijn niet altijd even gemakkelijk in beeld te brengen. Maar een foto hoeft geen directe weergave te zijn van iets. Ik vind het interessant om iets te fotograferen dat mensen samenbrengt. Dat vertelt heel veel over een land.”
Maakt een fotograaf zijn beste werk als hij trouw blijft aan zijn roots? En is dit bij jou het geval?
Gena: “Niet per se, maar het helpt natuurlijk wel als je de lokale context, mentaliteit en taal/talen kent. Dat verkleint de afstand tussen jezelf en het onderwerp. Bovendien is je blik minder vertroebeld door je eigen perspectief en blijf je minder hangen bij de clichés die je al hebt gezien op tv en de sociale media.”
Wil je ook werk te maken over onze samenleving?
Gena: “Ik ben een project aan het opstarten in Brussel waar ik een hybride documentaire wil maken over de jongeren hier en de verschillende sociale problemen waar ze mee te kampen hebben. Maar alles staat voorlopig nog in de steigers.”
Hoe combineer je schrijven met fotograferen?
Gena: “Dat gebeurt vooral door notities te nemen tijdens het werk. Een soort dagboek zeg maar. Daar schrijf ik interessante momenten op die ik heb gezien, bepaalde nieuwsitems die mijn interesse hebben gewekt. Eens je toewerkt naar een boek, vind ik de toevoeging van teksten wel belangrijk. Ik leg niet graag foto’s uit met behulp van teksten. Daarom vind ik literaire teksten en fotografie naast elkaar veel boeiender dan een droge uiteenzetting van de feiten.”
Welke projecten staan er nog in de nabije toekomst gepland?
Gena: “Het project in Brussel. Ik wil daarnaast ook graag verder werken in Oekraïne. Ik reisde er onlangs naartoe om er samen met Linda van der Pol, een Nederlandse journaliste, te werken aan een reportage rond de vernietiging van cultureel erfgoed en de rol die cultuur er speelt na twee jaar grootschalige oorlog, dankzij de steun van het Fonds Pascal Decroos.”
Dankjewel Gena, en veel succes!
FDM
