Interview Filip Naudts: “Techniek is ondergeschikt. Wat telt is het resultaat.”

André en Romain ©Filip Naudts

Internationaal gekend fotograaf Filip Naudts (1968), oprichter van fotostudio Guarda La Fotografia (Lochristi) gebruikt sinds kort af en toe Artificiële Intelligentie in zijn werk. Deze keuze werd, zoals Filip verder benadrukt, controversieel onthaald. In het oog van de storm oogt Filip ontspannen. Zolang de beelden maar goed zitten.

Filip, ik zie recent veel mooie foto’s van jou verschijnen. Blijkbaar zijn die gemaakt met behulp van AI. Vanwaar de keuze?

Filip Naudts: “Vergelijk het met een kunstschilder, die mag toch ook fotograferen? En omgekeerd toch ook? Waarom zou ik niet iets nieuws mogen proberen? Ik ben trouwens ook opnieuw met schilderen begonnen. Verf, doek, penseel,… Je kent het wel! Tijdens dezelfde periode ontdekte ik ook AI, dat was nog volledig onontgonnen terrein, dus wou ik daar meer over weten. Ik probeer de algoritmes te begrijpen, die op hun beurt zelf nog niet zoveel begrijpen als we denken, al komt dat wel goed. Er is ondanks de hiaten al veel mogelijk, als je kijkt naar de fraaie resultaten. Het is leuk speelgoed tussen het echte fotografiewerk door.

Niet AI zelf, maar vooral de negatieve reactie van andere fotografen, vind ik het meest opmerkelijk. Aan hen zeg ik: laat het los! Artistieke vrijheid is een goede zaak. Laat ons gewoon collectief mooie beelden maken en elkaar verrassen.

Tegelijk is de tegenstand ook wel ergens te begrijpen. Kunstschilders in de eerste helft van de 19de eeuw schoten wellicht in een vergelijkbare kramp toen fotografie werd uitgevonden. Het is ook niet de eerste keer dat ik dit meemaak. Toen ik de mogelijkheden van digitale fotografie en beeldbewerking ontdekte, stootte dat ook op weerstand. Uiteindelijk gaat het om het maken van beelden en het delen van resultaten met elkaar. Voor- en tegenstanders mogen er zijn, dat maakt onze beeldcultuur net interessanter.”

Freja. ©Filip Naudts

Hoe ga je hierbij te werk? Is het een complex proces?

“Ik ga er zo divers mogelijk mee om. Het is voor mij een ontdekkingsproces. Hoe kan ik met de beperkingen van AI de gewenste resultaten bekomen? Daarbij gebruik ik diverse tools, de ene al wat betrouwbaarder dan de andere, maar vaak vertrek ik vanaf bestaande archieffoto’s en geef ik een AI-model bepaalde instructies (‘prompts’) om daarop specifieke taken uit te voeren. In de meeste gevallen is beeldbewerking daarna nog nodig om het resultaat volledig naar mijn hand te kunnen zetten.

Als maker moet ik het eindresultaat dus gedeeltelijk overlaten aan het toeval. Het is net zoals bij bijvoorbeeld pseudo-solarisatie in de natte fotografie. Ik noem maar iets.

Verder wordt de complexiteit bevorderd doordat de auteursrechtenwetgeving nog een fameuze inhaalbeweging dient te maken, maar alles wijst erop dat het auteursrecht op een afbeelding nog steeds de persoon toebehoort die de creatieve keuzes maakte om het resultaat te bekomen. Het auteursrecht kan dus niet bij de tool liggen, net zoals cameramerken ook het auteursrecht niet kunnen opeisen als een foto werd gemaakt met een van hun toestellen.”

Zie je op termijn de gangbare fotografie vervangen worden door AI?

“Neen. Ik ben ervan overtuigd dat fotografie zal blijven bestaan. Is het niet uit noodzaak, dan minstens uit nostalgie of uit pure passie. Eigenlijk hoeven we ons deze vraag helemaal niet te stellen. De manier waarop beelden ontstaan, de techniek incluis, is totaal ondergeschikt. Wat telt is het resultaat. Enfin, ik zal voor mezelf spreken, want ik kan me best inbeelden dat er ook fotografen zijn die het gebruik van een specifieke, al dan niet ambachtelijke techniek minstens even belangrijk vinden als het resultaat.

Ik ga ervan uit dat geen enkele evolutie iemand zal tegenhouden om te blijven schilderen of analoog/digitaal te blijven fotograferen. Voor alles blijft een markt bestaan, niche of niet. En kunsten kunnen elkaar aanvullen. Ongeacht de wijze waarop: Lets keep up the creative work and share beautiful pictures.”

Wat zie je als voordelen bij het gebruik van AI in de fotografie en wat zie je als nadelen, gevaren?

“In tegenstelling tot wat men in eerste instantie zou veronderstellen, verruimt AI mijn denken in het creatieproces, en ervaar ik het als een verrijking van mijn spreekwoordelijke schilderspalet. Voorlopig zie ik AI dus louter als toevoeging, niet als vervanging. Toch niet in mijn hoedanigheid als kunstfotograaf. Als fotoleverancier aan magazines ligt dat natuurlijk anders. Om artikels te illustreren kunnen redacties steeds makkelijker zelf beelden construeren die voldoen aan alle gewenste eigenschappen, zoals locatie, figuratie, kleur, gemoed, weersomstandigheden, tijdsgeest, lichtinval, enzovoort. Goedkoper én efficiënter dus, maar eveneens ten koste van de broodwinning van de fotograaf. Ook ikzelf voel de aardverschuiving onder mijn voeten. Ik trek echter veel liever mijn reddingsvest aan om mee op de golven te surfen dan op een gegeven moment, toekijkend vanop de kade, door diezelfde golven tegen wil en dank te worden meegesleurd. Bovendien ervaar ik met AI, zowel op artistiek als op commercieel vlak, dat de kansen legio zijn om mijn definitie van schoonheid verder uit te breiden, en daar wil ik voluit van profiteren. Al ga ik nu toch eerst mijn schilderij op doek verder afwerken.” (knipoogt)

Meer weten?
www.guardalafotografia.be
www.facebook.com/filipnaudts.fanpage