Tentoonstelling: Cindy Sherman in het Fotomuseum Antwerpen.

Het FOMU in Antwerpen bruist. Een gemengde menigte, van jong tot oud, bezoekt de grote Cindy Sherman-tentoonstelling, die loopt tot 2 februari 2025.  Het geklik van camera’s, het luidruchtige commentaar en de drukte doen denken aan een beurs zoals de vroegere Photokina. Fotoclubs selecteren beelden voor hun jaarlijkse salons, terwijl schoolklassen – al dan niet enthousiast – de kleurrijke, vaak carnavaleske, maar hoogstaande werken bewonderen.

De Amerikaanse fotografe en kunstenares Cindy Sherman (1954) biedt een scherpe, kritische blik op de maatschappij. Haar werk, gekenmerkt door maskerades, verkleedpartijen, theatraliteit, mysterie en voyeurisme, is meer dan alleen fotografie; het zijn beelden met een krachtige boodschap die de kunstwereld hebben beïnvloed en toen vaak kleine revoluties teweegbrachten.

Deze overzichtstentoonstelling, de eerste van deze omvang, presenteert meer dan 100 werken van Sherman, van de jaren 70 tot heden, verspreid over meerdere verdiepingen van het museum.  Wij presenteren u alvast een thematische verkenning van haar oeuvre.

Early Works (1975-1980)

‘Early Works’ omvat experimenteel werk uit haar studententijd. Hoewel ze zelf als model fungeert, zijn het zeker geen typische selfies zoals we die vandaag kennen, omdat de omgeving meer op de voorgrond staat. Ze speelt verschillende vrouwelijke stereotypes uit de Westerse maatschappij: een vrouw in haar huis of slaapkamer, aan het winkelen, bij het zwembad, op vakantie, aan de kookpot enz… en drukt zelf af met een lange draad op de ontspanknop van het toestel. Met de foto’s en films die ze toen maakte drijft ze volop mee in de performancekunst eigen aan die periode. Toen werd er nog neergekeken op dat soort fotografie, vooral door grote kunstenaars, schilders en beeldhouwers uit die tijd. Enkel de kunstzinnige zwart-wit mode, portretfotografie en uiteraard de sensationele persfotografie kwamen aan bod. Het was Cindy Sherman die met haar beeldcultuur het pad effende voor vernieuwing.

Doll Clothes

Ook bij haar eerste werk, dat toen op papier gepresenteerd werd, begon ze met “cuts-outs”. Ze maakte hierbij met wat knip- en plakwerk figuren uit haar eigen prints en via herhaling of licht veranderende standen bracht ze die tot een compositie. Er komt zelfs een korte animatiefilm Doll Clothes uit, in zwart-wit, waarin het hoofdfiguurtje haar voorstelt.

Faces

Een ander thema in haar oeuvre is de portretvorm, vooral van haar eigen gelaat, die ze beschildert alsof het een schilderdoek is. Zo maakt ze haar eigen experimenten met gezichtsuitdrukkingen.

Murder

Meer en meer gaat ze verhalen in beeld brengen. Ze laat zich inspireren door de klassieke Hollywoodfilms, in het bijzonder die die over moord en doodslag gaan. Ze schrijft een scenario en brengt het in beeld met acteurs. Ze is een controlefreak die daarbij geen enkel detail over het hoofd ziet. De serie Murder Mystery (1976) is een toonaangevend werk, in een serie van zes foto’s zit een misdaadverhaal dat is samengesteld uit 255 zwart-wit knipsels. Dit werk sluit gedeeltelijk die periode af want ze verhuist erna naar New York waar ze zich volop toelegt om een verhaal te vertellen in één beeld.

Line-up

Deze reeks behoort tot de laatste die ze nog in Buffalo maakt, vooraleer ze zich in 1977 in New York vestigt.  Zoals meestal is ze haar eigen model. Ze speelt verschillende actrices die na een theatervoorstelling nog eens voor het doek verschijnen om afscheid te nemen van het publiek. Haar personages gaan van zwart-wit naar felle kleuren en van gewoontjes naar buitengewoon in aankleding.

Untitled Film Stills

Dit werk maakte ze tussen 1977 en 1980. Een groot gedeelte in zwart-wit en later in Cibachrome**. Zij gaat terug naar haar beginwerk met zichzelf in diverse rollen, geïnspireerd door films uit de jaren ‘50 en ’60. Haar werken zijn steeds titelloos en krijgen bij tentoonstellingen enkel een nummer en een korte, technische aanduiding.

Haar eerste reeks werd in 1995 door het MOMA aangekocht. Die wordt samen met haar later kleurwerk door veel specialisten in de fotografie beschouwd als een van de meest belangrijke reeksen van de twintigste eeuw.

Anti Fashion.

Vanaf de jaren ’80 verdiept ze zich meer en meer in de mode, vanuit een ander tijdschriftperspectief. Vogue, Interview en Harper’s Bazaar gaan met haar in zee, vooral omdat ze commerciële kansen ruiken in de manier waarop Sherman mode presenteert. Modehuizen als Comme des garçons, John Galliano en Balenciaga wagen zich ook aan haar revolutionaire prenten, vooral omdat haar provocerende foto’s traditionele schoonheidsidealen op z’n kop zet. Dat zorgt soms voor wat frictie. Wanneer het Franse modehuis Dorothee Bis haar een opdracht geeft, weigert Vogue Paris vervolgens om ze te publiceren. Schoonheid, gender, veroudering, zelfs  gebreken worden vergroot en aan de kijker opgedrongen met de bedoeling er de schoonheid van in te zien. De controverses van Sherman reiken zelfs tot in de ivoren toren van de academie, waar professoren en studenten in foto-opleidingen discussiëren over haar werk. En dat is juist haar bedoeling.

2000 – now.

Vanaf de jaren 2000 brengt ze nog steeds een kritischere houding voor de dag, gecombineerd met modernere digitale manipulatie en een speelsere benadering.

Voor British Vogue mag ze in 2003 een modereportage maken met de lentecollectie  van John Galliano. Ze laat de kans niet liggen om opnieuw te choqueren. De modestukken worden als clowns, meestal Cindy zelf, gepresenteerd en halen de internationale modepers. Met die reeks worden tentoonstellingen opgezet en kunstboeken uitgegeven. De reeks is eveneens een combinatie van analoge fotografie (opname) en digitale bewerking.

In 2007 gaat ze voor Vogue Paris aan de slag met een collectie van Balenciaga. Digitale opnamen worden in postproductie samengevoegd met uitgekozen achtergronden De vrouwelijke modellen, dikwijls zwaar opgemaakt, zijn een aanklacht tegen de maatschappelijke norm die stelt dat vrouwen er steeds jonger en slanker moeten uitzien.

In 2010 mag ze een reeks maken met historische stukken uit het archief van  Chanel. Nu plaatst ze de modellen, gehuld in de luxueuze haute couture, via manipulatie in onherbergzame landschappen. De gezichten zijn niet geschminkt, enigszins voor bescherming van de kledingstukken maar terug om imperfecties niet weg te werken maar juist om nog meer “rare” dingen te doen met wangen en ogen om zo bizarre en onwerkelijke uitdrukkingen te verkrijgen. Het tijdschrift POP haalt daar hoge verkoopcijfers mee.

In de periode 2019-2020 komt de reeks MEN tot stand.  Het is dan voor het  eerst dat mannen voor haar camera komen.  De reeks bestaat uit 10 grote werken. Ontwerpster Stella McCartney maakt nieuwe ontwerpen voor mannen en laat haar inzage nemen in haar archief. Sherman zou Sherman niet zijn om los, dubbelzinnig, onduidelijk en een beetje decadent met gender te koketteren.

(FDM)

Wil je zelf de expo over Cindy Sherman in het FOMU bezoeken?

Waalsekaai 47, 2000 Antwerpen.
Openingsuren van dinsdag tot zondag: 10u-18u.
Gesloten op maandag.
Bestel hier je tickets:
FOMU Fotomuseum Antwerpen – online tickets

*De photokina is een internationale handelsbeurs op het gebied van  fotografie en film die doorgaat in de beurshallen van Keulen in Duitsland sedert 1950. De photokina werdt gezien als de belangrijkste tentoonstelling ter wereld voor nieuwe ontwikkelingen op het gebied van camera‘s, lenzen, beeldbewerkingsmethoden en technische aspecten van visuele communicatie. De beurs werd om de twee jaar tot 2018 gehouden. Corona en verminderde belangstelling dwongen dit event tot een pauze, tot 2024.

**Cibachrome, behoort tot de meest stabiele van alle kleurenfotografische afdrukprocessen . De kleurstoffen bevinden zich in de emulsielagen, waardoor de afdruk zijn karakteristieke kleurverzadiging krijgt. De basis is een polyestertriacetaat, in plaats van vezelgebaseerd papier, wat bijdraagt ​​aan de levensduur van de afdruk.