Een blik op ‘Go home’ van Gert Jochems
De Standaard fotograaf Gert Jochems reisde negen keer naar Oekraïne tussen februari 2022 en Juni 2024. Hij bracht nu een fotomagazine uit met de beelden van zijn reizen in chronologische volgorde.
Op de cover van het prachtig vormgegeven magazine van Gert Jochems staat een eindeloos uitgestrekt poppyveld. Het is een kleurrijk beeld waar duizenden rode bloemen mooi overgaan in een helderblauwe lucht met enkele witte wolkjes. Dit beeld draagt hoop in zich en kan gezien worden als een verwijzing naar de ‘poppies’ van de eerste wereldoorlog. De achterkant van het magazine bevestigt dat. Hier zie je in een bruingrijze kleur wat nog overblijft van een overleden soldaat, in een kale doodse steppe, zonder enige kleursporen, ondanks dat het een kleurfoto is. Het kleur lijkt verdwenen.
“Go home” is de eerder zachte titel van Jochems magazine over het harde oorlogsgeweld dat Rusland in Oekraïne veroorzaakt.
Er is ondertussen een zekere gewenning gegroeid rond het nieuws uit Oekraïne. We zien veel berichten met erg technische beschrijvingen over de toestand aan het front. Alsof het een spelletje Stratego is. Jochems fotografie gaat daar lijnrecht tegenin.
Hij toont hoe vuil oorlog is en wat het met mensen doet, hoe oneindig diep het verdriet is dat het veroorzaakt. De beelden maken je ziel helemaal koud. Je ziet radeloze vrouwen met hun terminaal zieke kind in hun handen, mensen die in ellendige, barre omstandigheden leven en die hun toevlucht zoeken in drank, zwartgeblakerde gebouwen en wegen waarop dode soldaten liggen.
Als je door het magazine bladert en de onderschriften leest, zakt de moed je in de schoenen. Je zoekt naar hoop, een lichtpunt. En er zijn er een aantal: mensen zoeken steun bij elkaar in hun gedeelde nachtmerrie.
Jochems focust niet op de oorlog zelf, veeleer op de ravage die de oorlog achterlaat. Esthetiek is niet zijn eerste bezorgdheid, hij ziet zichzelf als een eerlijke getuige. Er is echter een beeld, met een doodse, betoverende esthetiek, waar je opnieuw en opnieuw naar kan kijken.
Het is een verticaal beeld, halverwege het boek, van een winters kil landschap. Je ziet een elektriciteitspaal en de draden maar de aandacht in het beeld gaat naar een volledig verkoolde boom die wat de vorm heeft aangenomen van een standbeeld van Giacometti. Ook de boom in zijn huidige, fragiele vorm schreeuwt radeloosheid.
Go Home is een niet mis te verstande boodschap. De oorlog moet zo snel mogelijk stoppen. Na het zien van de beelden van Jochems is er geen plaats meer voor spelletjes van oorlogsstrategen.
Hendrik Braet
Dit pakkende magazine kan besteld worden bij Gert Jochems (via jochems.gert@skynet.be) zelf voor 25 euro. Hij stuurt je dan het magazine per post op.