Dayana – Schilderen

Er was eens… een lelijke fietstunnel in Opwijk, vol wilde graffititags. Maar daar kwam inmiddels een einde aan, want kunstenares Dayana Corzo gaf het, samen met de jongeren van de Wereld van Indra, een artistiek likje verf. We waren er als de kippen bij om Dayana tijdens het schilderen te spreken over de onmisbare rol van kunst en maken in haar leven.

Dag Dayana, kan je jezelf eens voorstellen?

Dayana: “Mijn naam is Dayana Corzo, ik ben 32 jaar en woon sinds 2020 in België, als Colombiaanse vluchteling. Een week voor de covid-lockdown kwam ik toe. In Colombia was ik feministe, milieuactiviste en advocate in de regio van Santander. Ik was er gespecialiseerd in mensenrechten en milieuwetgeving.

Mijn activisme begon aan de universiteit, waar we met andere studenten de risico’s analyseerden van een grootschalig goudmijnproject. Dat ging door in de bergen, waar de bron van het drinkwater van de stad ligt. Het unieke ecosysteem in het berggebied, genaamd Pàramo, botste met de methode waarmee goud door grote bedrijven uit de grond wordt gehaald. Het zorgt voor enorme watervervuiling en bedreigt dus een hele omgeving – wat bij mijnbouw in Zuid-Amerika heel vaak gebeurt.

Daarna deed ik mee aan verkiezingen, maar mijn veiligheidssituatie werd onhoudbaar. Colombia werd in 2020 en 2021 beschouwd als het gevaarlijkste land voor milieuactivisten, er worden kritische mensen vermoord door overheden en bedrijven, dus moest ik het land verlaten. Daarvoor kreeg ik hulp van een Mexicaanse feministische organisatie.”

Hoe is het project in Opwijk geboren?

Dayana: “Voor veel fietsers in Opwijk, inclusief mezelf, is dit een belangrijke tunnel. Maar ik vond het een lelijke tunnel, vol gewelddadige en vrouwonvriendelijke boodschappen. Mooie boodschappen gingen verloren door slijtage. Daarom besloot ik met de organisatie Wereld van Indra samen te werken. Zij bieden een plek aan kinderen die op school moeilijkheden ervaren. Ik maakte het design en leid de schilderdagen. Zo maken we samen Opwijk een beetje meer van ons en leren ze dat je op veel manieren de wereld kan transformeren. De gemeente gaf er dan wel toestemming voor, helaas verbouwen ze over een jaar de volledige tunnel.”

En hoe zou je dit verbinden met je activisme?

Dayana: “Het punt van een tunnel is dat het onder de grond ligt. Maar wat ligt er nog onder de grond? Planten! Aardappelen (die oorspronkelijk vanuit Peru naar Europa kwamen), radijzen, wortels, water… al die dingen wou ik een plekje geven. Ik wil dat passanten hieraan herinnerd worden. We vergeten namelijk snel de oorsprong en verbinding van alles, waar dingen vandaan komen… De natuur is niet enkel versiering, het geeft ons ook het voedsel waarvan we leven. Laat ons dus goed nadenken over hoe we leven en wat dat betekent voor onze blik op de natuur.

Mensen fietsen hier ’s ochtends door, op weg naar hun werk of school, en zijn dan gehaast, gestrest. Dat wil ik een beetje wegnemen door hier met de jongeren rustige pastelkleuren te gebruiken. Deze tunnel verbindt Opwijk onderling, maar ook met de rest van België, omdat die tunnel vlak naast het treinstation ligt. Ik wil het hebben over verbinding. De verbinding tussen de verschillende werelden in het enorm diverse Opwijk. En ook de verbinding met de planten die hier specifiek in Opwijk groeien.”

Heb je nog andere projecten (gedaan)?

Dayana: “Ik volg cursussen grafische kunst en illustratie in Opwijk en Asse. Tegelijk kan ik ook schilderen, collages maken, zeefdrukken, naaien en fotograferen. In maart 2023 kon ik al die vaardigheden gebruiken om in Antwerpen de tentoonstelling ‘Met hun rozenkransen in onze eierstokken’ te openen over ecofeminisme. Ik illustreerde al een boek over abortus voor kortgeschoolde Colombiaanse vrouwen.

Ik gaf als universiteitsprofessor in Colombia les over gender, democratie en milieu, en ik combineer mijn kennis over ecofeminisme en ‘artivisme’ (een vorm van activisme via kunst, nvdr) om hierover workshops te geven. Voor Tomorrowland ben ik ook artistiek visagiste.

Hier heb ik ook een beetje opnieuw moeten leren schilderen. Ervaren schilders kennen hun materialen, soms gebruiken ze zelfs geen verf! Michelangelo verkreeg de zeldzame kleur kobalt uit kobaltsteen. Mijn probleem als Spaanstalige nieuwkomer was dat ik hier op zoek moest naar de juiste verfwinkels of Nederlandstalige verftubes wou controleren op de materialen.

Belangrijk bij het verven, naast materiaalkennis, is het nemen van tijd, zodat je kan observeren en nadenken. Ik deel mijn werk ook graag uit aan vrienden, dat is mijn liefdestaal. Zo geef ik iedereen een stukje Dayana. In mijn huisje heb ik gelukkig ook een atelier om al mijn werk in te passen. Ik vind er ook tijd en ruimte krijg om te experimenteren. In opdracht kan dat niet, maar ik heb dat echt nodig.

Ook fotograferen heb ik hier al gedaan. Ik discussieerde regelmatig met mijn leerkrachten over fotografie als medium. Je moet veel weten over compositie en techniek en ik vind dat er soms ook teveel vanuit de klassieke principes van de Grieks-Romeinse kunst wordt  gedacht.”

Is er een bredere filosofie achter je kunstwerken?

Dayana: “Kunst is voor mij essentieel. Ik kan geen kunst maken zonder een expliciet verhaal hieraan op te hangen. Dat wil ik ook aan de jongeren meegeven. In de kunstacademie zijn er vaak oudere mensen, want die hebben meer tijd. Het is jammer dat niet iedereen die tijd krijgt. Er is ook veel kunst die onbegrijpelijk is voor mensen. Ik kan veel discussies over conceptuele kunst begrijpen, maar voor mij persoonlijk primeert de balans tussen kunst en samenleving. Daarom wil ik in de fietstunnel een papier ophangen met toelichting over het project, zodat iedereen ervan kan genieten.

Kunst is een communicatiemiddel. In België moest ik mijn leven volledig opnieuw opbouwen: ik moest letterlijk leren spreken. Om Westerse landen noorden en hun vormen te begrijpen. Omdat ik niet zo vloeiend kan praten als in Colombia, gebruik ik kunst om te schreeuwen. Tegen de massa-ontginning van natuurlijke rijkdommen ten koste van mens en milieu, tegen oorlog, kolonialisme en racisme, tegen het patriarchale systeem.

Ik moet zeggen dat kunst meestal een veel vriendelijkere plek is dan de politieke podia, maar ook hier is er witheid en academisme. Gelukkig vind ik vrede als ik alleen thuis ben om te creëren!”

Dankjewel voor het interview, Dayana! Veel succes nog met het project!